Cover Crops: biodynamiek in de wijngaard

Cover Crops: biodynamiek in de wijngaard

Dekgewassen of cover crops zijn een ingenieuze manier om op de meest natuurlijk wijze de groei van handelsgewassen of cash crops te bevorderen. In dit artikel leest u de voor -en nadelen van het gebruik van dekgewassen.

Cover crops: eeuwenoude revolutie

 

Insecten op de rand van uitroeiing

Elk jaar neemt het aantal insecten dat in bepaalde streken op aarde voorbijvliegt, rondkruipt of in de grond leeft weer met een paar procentpunten af. Dat betekent dat in gebieden waar de achteruitgang zeer sterk is, er in de afgelopen twintig jaar misschien wel een derde van alle insectensoorten is verdwenen. Geschat wordt dat de wereld van de insecten zo’n tien miljoen soorten omvat, en de meeste daarvan worden met meerdere problemen tegelijk geconfronteerd, van ontbossing, klimaatverandering en invasieve soorten tot industriële landbouw en zelfs lichtvervuiling.
 
Dat is het slechte nieuws zoals wetenschappers dat maandag 11 januari 2021 publiceerden in de Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS). Tientallen entomologen droegen bij aan een reeks rapporten in dat vakblad over de stand van zaken rond insectenpopulaties in de hele wereld.
 
 

Industriële landbouw

In dit artikel wil ik het licht werpen op industriële landbouw met in het bijzonder de focus op het gebruik van kunstmest met de voor -en nadelen opgesomd.
 
Ammoniak vormt de basis van de moderne stikstofmeststoffen. Het is Fritz Haber(*) dat in 1910 samen met Carl Bosch het Haber-Bosch-proces ontwikkelde voor de katalytische synthese van ammoniak uit de elementen stikstof en waterstof. Dit maakt de massaproductie van stikstofmeststoffen mogelijk en verzekert zo de voeding van een groot deel van de huidige wereldbevolking. Hij ontving hiervoor in 1918 de Nobelprijs voor scheikunde. 
 
Kunstmest heeft echter ook een schaduwzijde. Kunstmest bevat de juiste voedingsstoffen, maar verbetert de bodemstructuur niet. Bovendien belast kunstmest het milieu meer. Bij kunstmest gaat de afgifte van voedingsstoffen zó snel dat planten kunnen 'verbranden' als je te veel gebruikt. De planten krijgen dan gele bladeren en verwelken. 
 
Er zijn nog verschillende andere nadelen. Van een teveel aan meststoffen, met name stikstof, gaan planten een extreme bladmassa produceren. Dat lijkt heel wat, maar die planten zijn nergens tegen bestand. Een droge periode kan funest zijn, omdat het vele blad wel water verdampt, maar er ondergronds niet voldoende wortels zijn om in het watertekort te voorzien.
 
Kunstmest vernietigt ook het bodemleven: de zouten in kunstmest trekken het vocht uit de bodem waardoor wormen en andere bodemdieren niet meer kunnen overleven. 
 
Zuivere stikstof (N) kunnen planten niet opnemen. Meestal wordt stikstof toegediend als een stikstofhoudend materiaal zoals Ammoniumnitraat (NH4NO3), welke oplosbaar is in water en makkelijk op te nemen. Dit is een product afkomstig uit een chemische reactie van Ammoniak en salpeterzuur (HNO3). Het nitraat dat niet wordt opgenomen, spoelt uit. Wanneer dit in aanraking komt met zuurstof (uit de lucht) vindt opnieuw een chemische reactie plaats (oxidatie) en ontstaat er weer Salpeterzuur. Dit veroorzaakt verzuring. Dit heeft niet alleen effect op het bodemleven, maar ook op het waterleven.
 
Die uitgespoelde meststoffen vervuilen en verzuren niet alleen ons water, dat ‘verrijkte’ oppervlaktewater vormt daarnaast een bedreiging voor veel ecosystemen. Met name grassoorten gedijen prima onder die overdaad aan stikstof, maar ze verdringen daarmee andere planten. Zeldzame planten verdwijnen uit natuurgebieden, de biodiversiteit neemt af.
 
Het gebruik van kunstmest heeft dus meer nadelen dan voordelen en vele wijnbouwers zoeken naar alternatieve methodes ter verbetering van de biodiversiteit, maar ook om de kwaliteit van de druiven te verhogen. 
 

Dekgewassen of cover crops

Een dekgewas is een plantensoort die uitsluitend wordt geteeld om de bodem te beschermen en niet om te oogsten. In een agro-ecosysteem, dat een ecologisch systeem is dat door de mens wordt gecontroleerd en veranderd, beheren covergewassen bodemerosie, bodemvruchtbaarheid, bodemkwaliteit, water, onkruid, plagen, ziekten, biodiversiteit en wilde dieren. Nadat het handelsgewas (cash crop oftewel onze druiven in dit artikel) is geoogst, kunnen dekgewassen worden geteeld buiten het seizoen. Ze kunnen zich de hele winter door ontwikkelen.
 
Dekgewassen, ook wel groenbemesters of vanggewassen genoemd, kunnen op een aantal manieren worden gecategoriseerd.  Ze zijn het meest effectief wanneer de teler specifieke doelen heeft voor hun gebruik en een solide plan voor hoe ze passen in de totale rotatie van het productieschema van het bedrijf.  
 
De nuttige diensten die bedekkingsgewassen de landbouwer kunnen bieden zijn ongelofelijk, gaande van het aantrekken van nuttige insecten tot het verminderen van erosie. 
 
Andere voordelen zijn:
 
  • Toevoegen van organisch materiaal en vastleggen van koolstof
  • Verhogen van de waterinfiltratie
  • Het verminderen van bodemverdichting
  • Voeden van het bodemleven
  • Vermindering van verlies van voedingsstoffen
  • Onderdrukken van onkruid
  • Toevoegen van stikstof (peulvruchten) onttrekken van nutriënten aan de ondergrond
  • Ontwrichten van plantenplagen en ziekteverwekkers
 
Als dekgewassen zoveel voordelen bieden, waarom wordt er dan nog zo vaak kunstmest gebruikt? Het maakt niet uit hoeveel voordelen dekgewassen hebben ten opzichte van kunstmest, de voornaamste reden voor het gebruik ervan blijft dezelfde: het is aanzienlijk duurder en tijdrovender. Ondanks verschillende studies die aantonen dat dekgewassen de opbrengst met 3,1% kunnen doen toenemen, blijven landbouwers de voorkeur geven aan kunstmest wegens het scepticisme en het "gemak" waarmee het kan worden toegepast.
 

Progressieve wijnbouw

De wijnwereld onderscheidt zich van alle andere agrarische gebieden. Bij vele producenten die premium-wijnen produceren staat de vraag voor kwaliteit hoger dan kwantiteit. Niet iedereen gebruikt daarom dekgewassen tussen de wijnranken, maar je zal op de koppen van de rijen ook gewassen zien die dienen als indicator voor plagen of ziektes. 

Wanneer je nog eens een wijnbouwer bezoekt, kijk eens tussen de wijnstokken naar hoge grassen of andere planten en kruiden. Dit is niet omdat ze geen zin hebben om te wieden, maar omdat de dekgewassen een specifiek doel dienen. Dan weet je ook dat de wijnmaker milieubewust is en enkel het beste wil in de fles van een gezonde terroir. 

 
<hr>
 
 
Trivia: 
Haber's experimenten met fosgeen en chloorgas kort na het begin van de Eerste Wereldoorlog gaven hem de titel "vader van de gasoorlog". Onder zijn leiding werden de Duitse “Gastroepen" gevormd en werd gifgas later voor het eerst als massavernietigingswapen gebruikt. Later onderzocht hij de mogelijkheden om goud uit zeewater te winnen om de Duitse herstelbetalingen na de Eerste Wereldoorlog te financieren. 
 
<hr>
 
Vincent Van Leemputten
Vincent Van Leemputten is van 2014 tem 2021 eigenaar en zaakvoerder van PinArt geweest. Hij heeft een graduaat Wijn op zak van de Wine & Spirit Education Trust (WSET L3) en heeft een bijzondere voorliefde voor Bourgogne, Piemonte, Toscane en Rioja. Eén van zijn favoriete quotes is: "Wijn is die drank die mensen samenbrengt, ongeacht hun achtergrond, geloofsovertuiging of religie.” Vincent kan je terugvinden via LinkedIn

Reacties

Wees de eerste om te reageren...

Laat een reactie achter
* Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.
* We'll never share your email with anyone else.
Mijn account
You are not logged in. Log in to make use of all the benefits. Or create an account now.
Winkelwagen
Uw winkelwagen is leeg
Zoeken
Search suggestions
Geen producten gevonden...
Wij slaan cookies op om onze website te verbeteren. Is dat akkoord? Ja Nee Meer over cookies »